Strona główna
Wstęp
Aktualności
Archiwum
Opinie
Zagadki
Linki
O Autorze:
–nauka
–palindromy
–Wikipedia
Kontakt
Palindromy:
–bank
–dla dzieci
–erotyka
–imiona
–jemy
–konie
–koty
–krótkie
–megapalindromadery
–nadesłane
–najdłuższy
–palindromadery
–piętrowe
–polityka
–popijamy
–psy
–raki
–różne
–skróty
–słowiańskie
–wiersze
–wspak
–z "palindromem"
–zwierzęta
WSPAK - SENSOWNIE
część 1
Weźmy przeciętny tekst. Czytany wspak jest zwykle bez sensu. Co innego palindrom, czytany wspak, dostojnie pozostaje taki sam. Ale są też wyrazy, zdania, zbiory zdań , które dają się sensownie odczytać wspak, jednak dają zupełnie coś innego. Chciałoby się nazwać takie pary "ananimami", ale encyklopedie i słowniki stoją na stanowisku, że ananimy, to czytane wspak nazwiska twórców. Tak więc ananimem "Kenara" jest prosty "ranek", podobnie jak "Nowaka" - "kawon" (arbuz), ale nazwy tej nie można użyć do pary słów (kos - sok). Występuje tu podobieństwo do tzw. raków, które czytane wspak znaczą co innego. Ze względu na to, że w przeciwieństwie do "raków" czytamy litera po literze, można by użyć nazwy "strong-raki" lub "mocne raki" (w dyskusji tej wykorzystano opinię Poradni Językowej WPUJ, za cenną opinię dziękuję). Inną próbą wynalezienia nazwy jest wykorzystanie związku z palindromami., sentencje te umieszczone jedna za drugą dają bowiem palindrom (nie zawsze zgrabny, ale z formalnego punktu widzenia - palindrom). Można by więc je nazwać pół-palindromami. Zarzućmy teraz dyskusję o nazwie, skoro nie widać sensownego jej wyniku. Poniżej przytoczono szereg przykładów. Zaczynamy od pojedynczych wyrazów, potem krótkie formy, następnie dłuższe. "Wspaki" danego wyrazu czy zdania napisano kursywą. Podany poniżej zbiór powstał, jak zwykle, dla zabawy, ale również może on być pomocny dla chętnych do zbudowania własnych nowych palindromów.
źródło:"Angorka"
kęs - sęk / pąk - kąp / kos - sok / latem - metal / żartem - metraż
a boso - osoba / fart - traf / targ - grat / Katon - no tak / Sumer - Remus
Izak - Kazi / Leon - Noel / Alu - Ula / ale - Ela / leci - i cel / kat - tak
Ikar - raki / Igor - rogi / Aram - mara / ja, kot - tokaj / bór - rób
sum - mus / skok - koks / łaps - spał / papa - Apap
narodowi - i wodoran / nart - tran / ukaż - żaku / Anielko - okleina
atak - kata / jada - a daj / Zeus - Suez / je loda - a dolej / salonik - kino, las
a w las - salwa / salut - tu las / rób - bór / od lasa - a saldo
brak - karb
tu las - salut!
a my tu - u Tyma
taki cel - leci kat
do kina - Ani kod
Iza łowi - Iwo łazi
ci Nobla - albo nic
mer Ezop - pozerem
ule Hani - i na Helu
Eli azot - to za ile?
Ada, Bond - dno bada
Ani wyrok - Kory wina
wół skarb - brak słów
korki włóż - żółwi krok
a ten Urban - na bruneta
a to Boruta - a tu robota
"Raj" oberża - a żre bojar
to połkaj im - mija kłopot
ej, Ela goła zje - ej, załoga leje
gamoni masa - a sam ino mag
z sadu mrówa - a wór mu dasz
mak i sok tam - matko, sikam!
taty cywil boso - osobliwy cytat
na morelki pan - na pikle Roman
Ada, plaża, luz - Zula, żal, pada
i o wsi masoni? - ino sami swoi
ej, Ela na wyrku - ukrywana leje
a mustanga mam - ma magnat suma
kosy mamy, taran - na raty mamy sok
Ady nobliwy czar - raz cywil bony da
i ma ładna szlaban - na bal z sandałami
utyte parówy mam - mamy wór apetytu
kosmaty na wyrku - ukrywany tam sok
oto łzy me i pokuta - a tu kopiemy złoto
tu armata, karabela - ale barak, a tam raut
Margot, wina podaj! - ja do pani - w to gram!
metal łamał kynolog - "Golony" kłamał latem
Alu, sarka wlana pani - i na pana lwa - krasula?
ale ma kanar gza moc - co ma zgrana Kamela?
areszt Uli, fana porter - retro-pana filut z sera?
Z Ulm ogolony kot ten - netto - kynologom luz!
Zeus tropił zalany wraki - Ikar wynalazł i port Suez
ma to pop i Homer nasz - z San Remo hipopotam
samotna Figura na druku - u Kurda na rugi Fantomas
Zulu, ta kawalerka mami - i ma makrela wakatu luz
keramzyty za terakotę daj! - jadę, to kareta Zyty z Marek
zaginarki mam, tę ma Zula - Alu, zamęt, mam i kran i gaz
u Jagody bydło Greka hasa - Asa haker: gołdy by do gaju
Zuli zakładnik Papkin boso - osobnik Papkin dał Kazi luz
u Lema gra Gargantua rano - ona raut nagra, Gargamelu
mata mus z okna Dyndała ma - a ma "ładny" danko z suma tam
no tak, Ada, jest estragon, wór - równo gar tse-tse jada Katon
no, sekretarka z Eli ładna psota - Atos - pan dał ile za krater, keson?
I cel ma trabant. Na "Żabi Cel"! - Leci bażant. Na bar tam leci.
i klawe żartem dano mu Kolorado - o dar, o lokum, o nadmetraże walki
Na kei z drabami kat. Jadano mamuta. - a tu, mamo, nadaj - taki ma bar dziekan
Margot, set jady Satyra, rumor dni La Paz - za palindromu rarytasy daj te sto gram!
Iwo łże jeżom, a typ Aram gada: tu armata celuje!
ej, u Leca tam raut, a Dagmara pyta: może jeż łowi?
Zulusa lasu dni, humor dni Laponii gra tu w ONZ
Znowu targi? - ino palindrom u Hindusa. Lasu luz.
ej, Ula, Bąk Izydor świni w Śremie. Lila Gargamela gani. Znowu luz/
Zulu, w ONZ i naga Lema gra. Galilei mer świni w środy, z Iką baluje.
Ani baru atrakcja - Jan i wielki porter. A na jadło goni lufa. Oli kot ten! I dla wyżła mam utyte parówy.
Mamy "Tymbarki". Mam i makaron, Adela. No i luba, tu mam "zjada". Ala, boski mamy z Cinzano grog.
Ano - raz Ci gołda Jana. Raka żre bojar.
Raj oberża. Kara? - na jadło gicz Arona. Gorgona z niczym - a miks obala. A daj z mamuta bulion. Ale dano raka mi.
Mami krab myty, mamy wór apetytu. Ma małży Waldi netto kilo.
A ful? - ino gołda Jana. Retro pikle i wina, jajc karta u rabina.
Na zakończenie zdanie rozkazujące, tak skonstruowane, że "wspak" nakazuje zrobić coś przeciwnego:
jad dodaj! - jad oddaj!
"korki włóż - żółwi krok"
Rys. Maria K.
(01.08.2006, Tadeusz Morawski)
Poniżej słowa do czytania wspak nadesłane przez Marcina Cieślika z Jeleniej Góry:
kort - trok
port - trop
bark - krab
sok kos
mors - srom
tok - kot
rab - bar
rad - dar
róg - gór
kark - krak
kara - arak
krew - werk
mars - sram (pamięć komputera)
lawa - awal (poręczenie wekslowe)
sen - nes (konsola do gry)
I jeszcze "wspaki" sylabowe:
szala - alasz
kosz - szok
Przyślij swoje "wspaki" lub palindromy.
(01.09.2009, Tadeusz Morawski)
Powrót do strony głównej
Przewiń na początek
część 2
W 2007 roku wydano Encyklopedię rozrywek umysłowych Krzysztofa Oleszczyka. To co nazywaliśmy tu "wspakami" z zastrzeżeniem, że mają to być utwory, które dadzą się sensownie czytać wspak, nazwano tam po prostu ananimami. Skoro poloniści nie wymyślili żadnej nazwy, to szaradziści rozszerzyli nazwę dotąd rezerwowaną do czytanego wspak nazwiska lub pseudonimu. Tak więc to, co przedstawimy dalej to będą przykłady owych ananimów. Najpopularniejszy wśród względnie długich ananimów jest mój utwór:
oto łzy me i pokuta / a tu kopiemy złoto
Pierwszą część tego utworu wykorzystano jako tytuł filmu, który dostał nagrodę na Festiwalu Off Camera, Kraków 2008. Poniżej przytoczymy przykłady wielu innych moich utworów. Zwróćmy uwagę, że czasami obie części dają w sumie zgrabny palindrom. Palindrom taki ma wtedy parzystą liczbę liter (tzw. palindrom parzysty). Jak to zauważa w swej Encyklopedii rozrywek umysłowych Krzysztof Oleszczyk palindromów takich jest bardzo mało w porównaniu z palindromami nieparzystymi. A teraz kolej na przykłady:
alert - Trela
ranek - Kenar
ale filc - cli Fela
Zula łowi - i woła: "luz!"
mu zsyłam - mały szum
Sergiej - je i gres
a do wina - Ani woda
za mak - Kamaz
tuli Fela - ale filut
z samu kot - to kumasz
nudził i pop - popił i zdun
a Iza kadzi - i zda Kazia
Mel, zsyłam - mały szlem
ale foto - oto Fela
moje dam - Madejom
ej, załoga da - Ada goła zje!
Trela mawia - a i wam alert!
żarówy mam -mamy wór aż!
mały szlaban - na bal zsyłam
i zduna Zula - Alu, zanudzi
Kain do władz! - zdał wodniak
napichci pani - i napichci pan
ale dres ma Mela - ale mam serdela
ikra, nakładaj - jadał kanarki
koc "Bajka" jak sen - Neska jak "jabcok"
popłakał pan - napłakał pop
na pyzy pani - i na pyzy pan
i woły mustangami? - i magnat sumy łowi?
iks w aromat, a kod? - do kata Morawski
iks w oku? Bywa - a wy Bukowski?
ma tu kilo kocurów - wór u cokoliku tam
na pana Tytani - i na Tytana pan
on na tranzyt? - ty z nart, Anno?
moja kolacja jeżom! - może jajca lokajom?
a to sponsor kota - a to krosno "Psota"
a na kei zduna Fela - ale fan u dziekana
kup akt na morgi - i grom Antka puk!
i cel: daj oba żelki pani - i na pikle żabojad leci
Alu, imama zsyłam - Małysza mami Ula
Ewo, do wazy tran, mamy tran - narty mam, narty zawodowe
ej, Ula, miks "Luks" - Skulski maluje
Ada, Bil celebryta sam - ma Satyr bele, cli, bada
Ani lejtnant je lizaka - a Kazi lejtnant je lina
Iza łowi retro pana - a na porter Iwo łazi
ej, Ula mało gada - Ada goła maluje
Skoda, rap mera i Muz - z umiarem paradoks
tuli felgi fan Kamaza - a za mak na figle filut
a typ Kain o komara pyta - a typ Aram o koniak pyta
oto mim, a zduna zagajał, o, tam - matoła Jaga zanudza mimo to
używane na pokaz - zakopane na wyżu
mota Amelia, złota ma - a matoł za ile ma atom?
ma magnat sumy tam - maty, mustanga mam
zaginarki mam - mam i kran, i gaz
ej, i baronet popije - ej, i pop tenora bije
a na jutro tam - ma tort u Jana
a to kotka, a ma spryt Asa - a Satyr psa ma, a kto kota?
juka po ile, dres, Oli kot ten? - netto kilo serdeli opakuj!
o, na Rysy! (łysy mu kadzi) - i zda kumysy łysy rano
Ani wyrko zsikaj! - jaki szok Rywina
Ada brodata mota - a to matador bada
no, taki zdun Ani w bór leci - i cel: rób wina, nudzi Katon
a typy do kina, poranek - Kenar o pani kody pyta
a wył pan Anabolik - kilo banana pływa
używana drabina, okna, wrota - a to rwanko Ani barda na wyżu
o, na dywanik strażnik Sam - ma skin żart? Skina wydano!
żartem i kapłan znał paki luz - Zuli kapłan znał paki metraż
łapał z rana kanar Zuli - ilu z rana kanar złapał?
Anna mech ci cały ma tam - mata myła cichcem Anna
ej, udar - raduje
i na papu za grosz - z sorga zupa pani
a Inez rady wysyła, mota - a to ma łysy wydarzenia
a Nil domywał - ławy Modlina
z sadu mrówa - a wór mu dasz
na raty mamut? - tu mamy taran
ej, Ula ma karmin - nim raka maluje
a tu z rana wyrko - okrywa narzuta
a fagota daję, puzon i flet ogram - Margot, elf ino zupę jada. To gafa!
a na Dwór to łamagi - i gama łotrów dana
i na skarb - brak sani
i Orban - nabroi
po co Boruta - a tu Robocop
Ika podpala - Ala P. do paki!
a nam kuso - o, sukmana
Ada by do gaju tam - ma tu jagody, bada
i na lulu - ululani
i karani - i na raki?
ej, Ula, myte parapety tam - maty te, parapety maluje
i na humor dni lapidarium - mu i rad i palindrom u Hani
tu pili literka z umiarem, po pracy: bard, Jeż, liliput -
tu pili lżej: draby, car, pop mera i Muza, Kret i liliput
i o wsi ma "sotada" - Ada, to "Sami swoi"!
Występująca w ostatnim utworze "sotada" to inna, rzadziej używana nazwa palindromu, upamiętniająca Sotadesa z Maronei, pierwszego twórcę palindromów.
Dłuższe ananimy znaleźć można w mojej książce Żartem dano nadmetraż.
Dodajmy, że wielkim zbiorem "wspaków" - ananimów jest algorytm generacji palindromów Józefa Godzica. Jego Taaaaaaaaaka księga! jest w Muzeum Palindromów i pozwala na wygenerowane ponad stu bilionów dość długich palindromów. Oto kilka przykładów ananimów. Są to części wyrwane z większego kontekstu, niech nas nie zdziwią. By to ocenić trzeba znać całość dzieła - a jest ono bardzo obszerne - wagę maszynopisu szacuję na około 3 kg!. Trudno w dzisiejszych czasach, gdy nie ma na nic czasu, oczekiwać na chętnych do zagłębiania się w te tajniki.
sęk i warty za wielu - ule i wazy trawi kęs
wór Gota biogaz - zagoi batog rów
a mason wóz Se zrobi z armii - i im razi bo Rzeszów nosa ma
Na zakończenie kilka krótkich moich ananimów, które połączone dają znane palindromy:
my z Cinzano - ona z niczym
tu armata - a tam raut
wół skarb - brak słów
ot, i psikus - suki spito
i naga samotna Fela - ale Fantomasa gani
zaradny da - a dynda raz
na golasa Hela - ale hasa Logan
ilu tuli filut Eli? - ile tuli filut Uli?
umył dom? - modły mu!
co ma mruk? - kur ma moc!
a sam fagot - to gaf masa
Ada blef tropi - i portfel bada
żartem raimy wam sedes - sedes ma wymiar metr aż!
(03.11.2010, Tadeusz Morawski)